Montaż to najbardziej czasochłonna część pracy nad podcastem. Na jedną minutę nagrania przypadają zwykle 2-3 minuty spędzone na edycji. W przypadku początkujących – jeszcze więcej. Ale są też sposoby, żeby edycja podcastów przebiegała szybciej i sprawniej.
Z tego artykułu dowiesz się, że:
- Montaż podcastów w większości przypadków sprowadza się do kilku prostych czynności. Chodzi głównie o wycinanie i przesuwanie fragmentów nagrania.
- Największy wpływ na jakość dźwięku masz na etapie nagrywania. Podczas obróbki dźwięk można trochę poprawić, ale prawdopodobnie mniej, niż ci się wydaje.
- Przerażają cię aspekty techniczne związane z montażem? Czasem warto, żeby autor zlecił edycję podcastu komuś innemu niż uczył się tego od podstaw i poświęcał własny czas.
- Poznasz też popularny i darmowy program do montażu podcastów, działający na systemach Windows, MacOS i Linux.
Montaż podcastu – podstawowe zasady
Kiedy tworzysz własną audycję, możesz eksperymentować, łamać reguły i odkrywać nowe formy audio. Serwer hostingowy wszystko przyjmie. Ale czy słuchacze również, to już zupełnie inna sprawa. Dlatego na początek mam dla ciebie trzy ważne zasady.
- Podcast jest jak jajecznica. Gdy użyjesz nieświeżych jajek, to dodanie nawet najlepszych dodatków i przypraw nie pomoże. W przypadku podcastów jest podobnie. Jeśli nagranie audio ma usterki, to nie da się ich magicznie odfiltrować. Rozwinę ten wątek trochę dalej.
- Cięcia powinny być niezauważalne. Kiedy oglądasz wideo na YouTube, to widzisz, jak kadr zmienia się co kilka, kilkanaście sekund. Montaż podcastów to co innego – większość cięć powinna być niedostrzegalna dla odbiorcy.
- Nie wycinaj wszystkiego. Niektórzy pozbywają się z nagrań nie tylko dźwięków typu „yyy”, ale też oddechów. Bez sensu! Nie wycinaj oddechów ani każdego najmniejszego zawahania, bo wtedy podcast brzmi nienaturalnie.
Ważna wskazówka: do montażu używaj słuchawek zakrywających uszy. Są zdrowsze niż te wkładane do ucha. Poza tym, ponieważ lepiej wytłumiają otoczenie, wyraźniej słyszysz dźwięk z nagrania i możesz się na nim lepiej skupić.
Montowanie własnego podcastu
Montaż podcastów sprowadza się zwykle do kilku rzeczy: wyrównania głośności, przycięcia początku i końca, usunięcia pomyłek, dodania intro i outro oraz masteringu. Zajmiemy się nimi po kolei.
Wyrównaj głośność
Nagrywasz wywiady? Zwróć uwagę, żeby głos twój i twoich gości był na podobnym poziomie, jeżeli chodzi o głośność. Najłatwiej to zrobić, gdy masz każdą osobę nagraną na osobnej ścieżce. Dlatego w miarę możliwości staraj się nagrywać podcast właśnie w taki sposób.
W przypadku, gdy dwie osoby są nagrane na tej samej ścieżce, dopasowanie głośności jest trudniejsze, bo musisz ręcznie zaznaczać odpowiednie fragmenty nagrań (twoje pytania i odpowiedzi gościa). Efekt też zwykle jest gorszy, zwłaszcza gdy wchodzicie sobie w słowo, a różnice w poziomie głośności są duże. Może w tym pomóc mastering, ale o nim za chwilę.
Przytnij początek i koniec
Zwykle początek i koniec nagrania trzeba przyciąć. To proste. Pamiętaj tylko, że jeżeli rozmówcy są nagrani na osobnych ścieżkach, musisz usunąć dokładnie ten sam fragment z obu ścieżek. Najlepiej w tym celu zsynchronizować ścieżki ze sobą.
Nagrywaj tak, żeby jak najmniej wycinać
Ta część zajmuje zwykle najwięcej czasu – często niepotrzebnie! Jak napisałem wcześniej, usuwanie wszystkich zająknięć i dźwięków typu „yyy” nie ma sensu, a wycinanie oddechów to już kompletny absurd.
Najlepszym sposobem, żeby niechcianych elementów było jak najmniej, jest dobre przygotowanie się autora do nagrania i ćwiczenie mówienia. Im więcej nagrywasz, tym lepiej ci wychodzi.
Wyobraź sobie, że to nie nagranie podcastu, tylko live na Facebooku. Jesteś wtedy skupiony, więc pomyłek jest mniej. W przypadku potknięcia poprawiasz się i mówisz dalej. A kiedy kompletnie się zapętlisz, przepraszasz słuchaczy i zaczynasz myśl od nowa. Nagrywając podcast, rób podobnie.
A jeżeli mimo wszystko zechcesz wyciąć jakiś fragment?
Wycinaj tak, żeby nie było słychać
Edycja podcastów w sposób niezauważalny dla słuchaczy polega na tym, żeby cięcia robić po wdechu, gdy zaczynasz nową frazę, na przykład:
Nazywam się Jan Kowalski. [wdech] [cięcie] Zapraszam do wysłuchania podcastu… yyy… chciałem powiedzieć odcinka… [wdech] [cięcie] Zapraszam do wysłuchania odcinka na temat promowania firmy w internecie.
Jeżeli usuniesz fragment pomiędzy dwoma zaznaczonymi cięciami, większość słuchaczy tego nie zauważy.
Oznaczaj cięcia podczas nagrywania
Zdradzę ci jeszcze jeden trik, który zdecydowanie skróci czas potrzebny na montaż twoich audycji. Kiedy się pomylisz, zrób 3 sekundy ciszy, klaśnij i dopiero wtedy zacznij mówić od nowa.
Klaśnięcie jest widoczne w programie do montażu jako pojedyncza pionowa kreska. Dzięki temu jesteś w stanie natychmiast zlokalizować fragment do usunięcia.
Zwróć uwagę na szumy
Jeżeli na nagraniu słychać szumy, np. dźwięk wentylatora w komputerze, możesz skorzystać z funkcji odszumiania (znajdziesz ją w menu większości programów do montażu). Nie korzystaj jednak z tej funkcji bez wyraźnej konieczności, bo możesz popsuć nagranie.
Redukcja szumów to nie magiczna różdżka, dzięki której na nagraniu zostanie wyłącznie twój głos, a inne hałasy (np. szczekanie psa) znikną. Ta funkcja odfiltrowuje z nagrania wszystkie dźwięki o określonej częstotliwości i głośności. Jeżeli źle ustawisz parametry, podcast może brzmieć metalicznie, a końcówki niektórych słów przestaną być słyszalne.
Przesuń wybrane fragmenty
Przenoszenie fragmentów nagrania jest potrzebne na przykład wtedy, gdy chcesz dodać do podcastu intro/outro (elementy powtarzające się w każdym odcinku na początku i na końcu).
Jak to zrobić?
- Wgraj do pliku z projektem wszystkie fragmenty audio, których potrzebujesz. Najlepiej intro i outro na jednej ścieżce, a środek nagrania (np. rozmowę) na drugiej.
- Najedź kursorem na nagłówek fragmentu, który chcesz przesunąć. Przytrzymaj lewy przycisk myszy i przeciągnij dźwięk w pożądane miejsce.
- Jeżeli chcesz przesunąć kilka sąsiadujących ze sobą fragmentów jednocześnie, trzeba wcześniej zaznaczyć je wszystkie.
Zrób mastering
Masz zmontowane nagranie? Pora na mastering, czyli poprawę brzmienia całego materiału. Mastering to głównie kompresja dźwięku (zwiększenie dynamiki) i poprawa głośności. Bez takiej obróbki podcasty są często za ciche.
Możesz wykonać odpowiednie operacje za pomocą oprogramowania do edycji audio – większość aplikacji ma takie funkcje, jak kompresor. Jest jednak prostszy i szybszy sposób, który polecam zwłaszcza początkującym.
Darmowe narzędzie do masteringu
Wystarczy skorzystać z serwisu Auphonic.com. Do 120 minut audio miesięcznie możesz tam przetwarzać za darmo. Jeżeli potrzebujesz więcej, wersja płatna kosztuje niewiele.
Auphonic umożliwia też automatycznie dodawanie intro/outro do twoich nagrań. Przesyłasz do masteringu samą środkową część (np. wywiad), a w efekcie otrzymujesz plik podcastu gotowy do przesłania na hosting, z czołówką i zakończeniem wstawionymi w odpowiednich miejscach. Pozostaje tylko przygotowanie opisów i publikacja odcinka.
Dbaj o nagrania – nie wszystko da się poprawić
Kiedy chcesz wyciąć pomyłkę, sprawa jest prosta. Ale jeżeli w całym nagraniu słuchać szum wiatru lub pogłos (echo), to ich całkowite usunięcie będzie raczej niemożliwe. Dlatego dbaj o to, żeby nagrywać odcinki podcastu w jak najlepszych warunkach. Wskazówki znajdziesz w artykule Jak nagrać podcast.
Przydadzą ci się również umiejętności obsługi mikrofonu i innych urządzeń. Jeżeli interesuje cię ta kwestia, podrzucam link do artykułu, w którym opisuję sprzęt do podcastu.
A może lepiej zlecić usługi montażu?
Jeżeli cenisz swój czas, samodzielna produkcja podcastu może nie mieć sensu. Lepiej zlecić to komuś innemu – osobiście również współpracuję z takim podwykonawcą.
Surowy materiał audio umieszczam w chmurze (Dropbox, Google Drive itp.), przekazuję ewentualne dodatkowe wskazówki i po kilku dniach odbieram plik gotowy do publikacji.
Ile kosztuje montaż podcastu?
Na stronie internetowej podwykonawcy zwykle znajdziesz cennik. Stawki za takie usługi zależą od długości odcinka i stopnia skomplikowania montażu, zwykle wynoszą ok. 120-250 zł. W cenie często jest przesłanie pliku na hosting i ustawienie publikacji odcinka (wraz z notatkami i grafiką).
Niektórzy podwykonawcy oferują usługi dodatkowe, np. dodanie kanału RSS podcastu do katalogów z podcastami, przygotowanie transkrypcji audycji, przygotowanie grafik do social mediów lub konsultacje techniczne.
Program do edycji podcastów
Odcinki podcastu można obrabiać w dowolnym programie do montażu audio. Wybór zależy często od osobistych preferencji i zasobności portfela. Osobiście polecam skorzystanie z darmowego narzędzia, którego sam używam – Audacity.
Audacity ma wiele funkcji, ale jego obsługa jest prosta. Umożliwia nagrywanie dźwięku oraz szybki, precyzyjny montaż podcastów. Materiał dźwiękowy możesz zapisać w pliku WAV (odpowiednim, gdy przesyłasz surowe nagrania do podwykonawcy), MP3 (w takich plikach zapisuje się podcasty gotowe do publikacji) oraz w innych formatach.
Audio to nie wszystko! Zadbaj o wideo i transkrypcje twojego podcastu
Poza dostępnością na Spotify, Apple Podcasts (dawne iTunes) i w innych aplikacjach, warto pomyśleć o publikacji podcastu na YouTube. O tym, jak opublikować podcast w formie wideo, przeczytasz w artykule Jak zrobić podcast.
Dobrym pomysłem jest też wersja tekstowa, czyli transkrypcja podcastu. Dlaczego?
- Zwiększa szansę na znalezienie cię w Google,
- ułatwia szybkie przeszukiwanie treści,
- twój podcast staje się dostępny dla niesłyszących.
Zwykle transkrypcja jest wyceniana albo za minutę nagrania, albo za stronę maszynopisu (1800 znaków ze spacjami).
Podsumowanie
Warto poćwiczyć montaż podcastów nawet wtedy, gdy chcesz go zlecać podwykonawcy, a sobie zostawić wyłącznie rolę autora. Dzięki temu lepiej zrozumiesz, co da się poprawić podczas obróbki, a czego nie.
Jeżeli masz dodatkowe pytania związane z edycją dźwięku, polecam zapisanie się na mój kurs PodcastPro™. Uczę w nim nie tylko montażu, ale też pracy z mikrofonem i całego procesu tworzenia podcastów.
